Wanneer saad of enige ander inset se kwaliteit tekortskiet, kan dit groot finansiële gevolge hê. Daarom is dit noodsaaklik om voorbereid te wees en te weet hoe om die situasie reg aan te pak. ’n Belangrike nota om in gedagte te hou, is dat probleme met kwaliteit so vinnig as moontlik aangemeld moet word. Hieronder volg praktiese riglyne vir produsente oor hoe om te werk te gaan as die kwaliteit van hul insette substandaard is.
Graan SA is ’n produsente-organisasie wat daartoe verbind is om die winsgewendheid en volhoubaarheid van Suid-Afrika se graanprodusente te beskerm. Die organisasie gryp dikwels in by gevalle waar landbou-insette soos saad, kunsmis of plaagbeheermiddels nie volgens verwagting presteer nie of waar skade veroorsaak is.
Verder verseker Graan SA dat billikheid en aanspreeklikheid tussen produsente en verskaffers gehandhaaf word. Hierdie artikel beklemtoon Graan SA se voortdurende verbintenis om produsente toe te rus met duidelike, praktiese stappe om te volg wanneer sulke probleme ontstaan sodat hulle vinnig kan optree, bewysmateriaal akkuraat kan dokumenteer en ’n gepaste oplossing kan soek.
Geskille oor insetprestasie is hoogs tydsensitief aangesien bewyse soos gewassimptome of produkreste vinnig kan verdwyn indien dit nie onmiddellik aangeteken word nie. Tydige rapportering, terreininspeksies en behoorlike dokumentasie is daarom van kritieke belang om produsente se regte te beskerm en billike tegniese ondersoeke te verseker. Die riglyn verduidelik ook waar verantwoordelikhede in die waardeketting begin en eindig, soos uiteengesit in sleutelwetgewing soos die Plantverbeteringswet (PIA), wat saadkwaliteit beheer waar die saadmaatskappy se verantwoordelikheid tot by ontkieming strek; en die Wet op Misstowwe, Veevoere, Landboumiddels en Veegeneesmiddels (Wet 36 van 1947), waar die verantwoordelikheid eindig by korrekte en voldoenende gebruik. Aanspreeklikheid bly voortbestaan waar produkgebreke of wanvoorstelling voorkom. Produsente dra ook verantwoordelikheid vir die behoorlike hantering, berging en toepassing van insette volgens etiketvoorskrifte en beste landboupraktyke. Deur hierdie benadering bevorder Graan SA aanspreeklikheid, versterk dit produsentevertroue, en verbeter dit die veerkragtigheid van Suid-Afrika se graanbedryf.
Stappe om te volg indien probleme vermoed of ervaar word:
- Kontak jou insetverteenwoordiger en dring aan op ’n ondersoek op die plaas.
- Hou rekord van alle datums, gesprekke en aksies wat geneem is. Formele dokumentasie (binne vyf tot sewe dae): Die produsent moet geskrewe rekords, foto’s en monsters saamstel en ’n formele, skriftelike klagte aan die verskaffer of maatskappy stuur. Alle korrespondensie op skrif help om ’n amptelike rekord te vestig. Versamel soveel moontlik bewyse: Skryf waarnemings neer, neem foto’s of maak video’s vir latere verwysing. Onmiddellike aksie (binne 24 tot 48 uur): Die produsent moet die insetverskaffer of verteenwoordiger so gou as moontlik kontak sodra ’n probleem opgemerk word en ’n plaasinspeksie aanvra. Vroeë rapportering verseker dat gewassimptome of produkreste nog sigbaar en verifieerbaar is.
- Die meeste maatskappye het ’n amptelike klagteprosedure. Maak seker dat die verteenwoordiger die saak amptelik registreer.
- Oplossing of eskalasie (binne 14 tot 21 dae): Indien die verskaffer versuim om ’n bevredigende reaksie te gee, kan die produsent die saak na Graan SA eskaleer vir bystand. Graan SA kan die produsent deur tegniese assesserings lei en, indien nodig, onafhanklike kenners betrek of die Departement van Landbou in kennis stel vir ’n regulatoriese ondersoek.
Koop slim en hou kontrole deur die volgende wenke te volg vir die aankoop en gebruik van insette:
- Ervaring is dikwels die beste leermeester. Produsente wat al met swak kwaliteit te doen gehad het, weet hoe belangrik dit is om slegs by erkende maatskappye met ’n bewese rekord in Suid-Afrika te koop.
- Sorg dat alle aanbevelings op skrif gestel en bewaar word.
- Gaan die kwaliteit van die insetmiddel na.
- In die geval van saadaankope:
- Plant meer as een kultivar: Moet nooit net op een kultivar staatmaak nie – dit bied ’n nuttige verwysingspunt indien probleme voorkom.
- Saadbehandeling moet deur die saadmaatskappy self of met gesertifiseerde saadbehandelingstoerusting gedoen word.
- Probeer sover moontlik rekord hou van alle aankope. Bewaar bewysstukke: Hou fakture, etikette en ander dokumentasie netjies vir verwysing. ’n Geseëlde sakkie saad is die ideaal.
Rhizobium en saadbehandeling
Probleme met die werking en effektiwiteit van Rhizobium op sojabone kom gereeld voor. Om dit te voorkom kan die volgende gedoen word:
- Maak seker dat jou Rhizobium-verskaffer betroubaar is en ’n goeie rekord het.
- Raadpleeg jou saadmaatskappy om te bevestig of die betrokke Rhizobium geskik is vir die kultivar wat jy plant.
- Moenie nuwe produkte op groot skaal gebruik nie.
- Maak seker die Rhizobium is volgens Wet 36 van 1947 geregistreer.
As die probleem voortduur
Moenie te lank wag om verdere stappe te doen nie.
- Tree in verbinding met ’n onafhanklike wetenskaplike vir ’n ondersoek op die plaas.
- Rapporteer die saak aan die Departement van Landbou indien daar steeds geen oplossing is nie.
- Lede van Graan SA kan ook die organisasie in kennis stel indien geen terugvoer of oplossing van die maatskappy ontvang word nie.
- In die geval van kunsmis word produsente aangeraai om hul kunsmis onafhanklik te laat toets (dit is noodsaaklik dat die kunsmismonsters reg geneem moet word). Dit is ook belangrik dat monsters in die teenwoordigheid van die kunsmismaatskappy geneem moet word.
- Wanneer dit by saad kom, kan ’n handelskontrole-ondersoek ingevolge die Plantverbeteringswet uitgevoer word indien nodig.
Wenke van die Departement van Landbou betreffende saad:
- Koop slegs insette by geregistreerde handelaars.
- Bewaar lot- of kodenommers vir nasporing.
- Kontroleer die etikette op sakke – dit moet die firma se naam, lotnommer, kiemingsgroep en saadtipe aandui.
- Vra vir ’n ontledingsertifikaat van die kwaliteit, uitgereik deur ’n geregistreerde laboratorium (nie ouer as drie maande nie).
- Bewaar die fisiese sakke, etikette en fakture vir toekomstige verwysing.
Kontak die volgende instansies om produksie-insette te toets:
- Landbou- chemiese middels: Produsente wat chemiese middels wil toets kan die Suider-Afrikaanse Graanlaboratorium (SAGL) kontak vir die neem en ontleding van monsters om die kwaliteit daarvan te toets.
- Produsente wat kunsmis wil toets kan in dié verband vir Graan SA of die Kunsmisvereniging van Suider-Afrika (Fertasa) kontak vir die neem en ontleding van monsters om die kwaliteit daarvan te toets.
- Produsente wat saad van die vorige jaar oor het en die kieming wil laat toets, kan via die QR-kode toegang kry tot ’n lys van geregistreerde saadlaboratoriums.
Nommereenwenk:
Gebruik oor die algemeen klein kontrolepersele om nuwe insetmiddele te toets voordat dit op groot skaal gebruik word. Dit gee ekstra gemoedsrus as ’n maatskappy waarby aangekoop word ’n lid van ’n sambreelorganisasie soos SANSOR vir saad, Fertasa vir kunsmis, CropLife vir landbouchemikalieë en SALMA vir landboumasjinerie is.
Vir meer inligting of verdere navrae kontak gerus vir marguerite@grainsa.co.za of godfrey@grainsa.co.za
