 |
 |
Kankerroos op tweeblaar-stadium. Foto: John MacIntyre, Villa Crop |
Jong saailinge. Foto: John MacIntyre, Villa Crop Protection |
 |
 |
Okselstandige dopvrugte. Foto: Suzette Bezuidenhout Inlas: Dopvrugte met ovaalvormige saad |
Volwasse kankerroosplant tussen mielies. Foto: Suzette Bezuidenhout |
Wetenskaplike naam: Xanthium strumarium
Afrikaanse naam: Kankerroos
Engelse naam: Cocklebur
Kort beskrywing
Kankerroos is donkergroen, halfkruidagtige plante wat tot 1,5 m hoog kan groei, waarvan veral die saailinge giftig is.
Volwasse plante het ‘n diep, stewige penwortel en stingels vertoon rooi-bruin. Op die stingels is ook kenmerkende rooi kolletjies, wat aan stingels ‘n growwe voorkoms gee. Blare is teenoorstaande, enkelvoudig en hartvormig met gekartelde rante.
Saad word in kenmerkende bruin dopvrugte gedra wat okselstandig is, 2 cm lank, bruin en houtagtig. Die dopvrugte het twee “horings” op die kroon en is oortrek met haakvormige stekels wat baie maklik aan klere en die velle van diere kan vassit. Daar is twee ovaalvormige sade in die dopvrug waarvan een kenmerkend kleiner is, swarterig, ovaal en plat en tot 1,5 cm lank.
Verspreiding
Kankerroos is bekend vir sy sterk kompeterende effek op verskeie eenjarige gewasse. Weens die grootte van die saad, is dit ‘n diep ontkiemer en kan dit ook dormant in grond lê. Dit word slegs deur saad versprei en is wyd versprei deur Suid-Afrika.
TABEL 1: Onkruiddoders geregistreer op mielies vir die beheer van kankerroos.
| Formule | Formule | Tyd van toediening |
|---|---|---|
| 2,4-D | 480 g/liter | Voor-opkomstoediening vyf tot ses dae na plant Na-opkoms wanneer gewas 30 cm hoog is, gebruik andersins val-arms vir gerigte bespuitings |
| 2,4-D/dicamba | 240/80 g/liter | Na-opkoms wanneer onkruide aktief groei, vyf- tot sesblaar-stadium |
| acetochlor/atrasien/terbuthylazine | 125/187/187 g/liter
150/225/225 g/liter 200/150/150 g/liter 250/225/225 g/liter 250/250/225 g/liter 350/175/175 g/liter |
Voor-opkoms met-plant of binne drie dae na plant. Vroeg na-opkoms, nie later as vierblaar-stadium van onkruid |
| atrasien/cyanazine | 167/333 g/liter
250/250 g/liter |
Voor-opkoms of vroeg na-opkoms |
| atrasien/mesotrione/s-metolachoor | 208,5/26,8/208,5 g/liter | Voor-opkomstoediening |
| atrasien/sulcotrione | 300/125 g/liter | Voor- of na-opkoms toegedien |
| atrasien/terbuthylazine | 250/250 g/liter
300/125 g/liter 300/300 g/liter 450/450 g/kg |
Voor-opkoms of na-opkoms voor vierblaar-stadium van onkruid |
| bendioxide | 480 g/liter | Na-opkomstoediening |
| bromoxynil | 225 g/liter
400 g/liter 450 g/liter 500 g/liter |
Na-opkoms van onkruid tussen die vier- en sesblaar-stadium |
| bromoxynil/terbuthylazine | 150/333 g/liter | Na-opkomstoediening |
| dicamba | 480 g/liter
700 g/kg |
Na-opkoms tot gewas 30 cm hoog is |
| dicamba/topramezone | 160/50 g/liter | Vroeg na-opkoms voor sesblaar-stadium van onkruid, gebruik in tenkmengsel met atrasien of atrasien/terbuthylazine |
| flumetsulam | 800 g/kg | Voor-opkoms, gebruik in tenkmengsel met metolachlor of s-metolachoor |
| glifosaat/mesotrione/s-metolachoor | 250/25/250 g/liter | Na-opkoms slegs op glifosaat-tolerante kultivars |
| halosulfuron | 750 g/kg | Na-opkomstoediening |
| MCPA | 400 g/liter
700 g/kg |
Voor-opkoms binne vyf tot ses dae na plant
Na-opkoms tot gewas 30 cm hoog is |
| mesotrione | 480 g/liter | Voor- of na-opkoms
Gebruik slegs in tenkmengsel van atrasien, atrasien/ terbuthylazine, of s-metolachoor |
| mesotrione/s-metolachoor | 83,3/416,7 g/liter | Voor-opkomstoediening |
| s-metolachoor | 915 g/liter
960 g/liter |
Voor-opkomstoediening en binne drie dae na plant van gewas |
| s-metolachoor/terbuthylazine | 102,8/497,2 g/liter
312,5/187,5 g/liter |
Voor-opkomstoediening
Vroeg na-opkoms, in tenkmengsel met mesotrione |
| metribusien | 480 g/liter | Na-opkoms tussen die vier- tot sesblaar-stadium van onkruid in tenkmengsel met 2,4-D of bromoxynil |
| topramezone | 336 g/liter | Vroeg na-opkoms voor sesblaar-stadium van onkruid, gebruik in tenkmengsel met atrasien of atrasien/terbuthylazine |
TABEL 2: Onkruiddoders geregistreer op koring vir die beheer van kankerroos.
| Aktiewe bestanddeel | Formule | Tyd van toediening |
|---|---|---|
| 2,4-D | 480 g/liter
500 g/liter |
Dien toe tussen groeistadiums sewe tot dertien van die gewas |
| 2,4-D/dicamba | 240/80 g/liter | Na-opkoms wanneer onkruide aktief groei, vyf- tot sesblaar-stadium |
| bendioxide | 480 g/liter | Dien toe op jong, aktiefgroeiende onkruide |
| bromoxynil | 225 g/liter
255 g/liter 400 g/liter 450 g/liter 500 g/liter |
Na-opkoms van onkruid tussen die vier- tot sesblaar-stadium |
| dicamba | 700 g/kg | Slegs in tenkmengsels met Enhancer (10 g – 12 g) + Reaper (10 g) + hulpmiddel |
| halosulfuron | 750 g/kg | Na-opkomstoediening |
| MCPA | 400 g/liter
700 g/kg |
Dien toe tussen groeistadiums sewe tot dertien van die gewas |
Beheer
Bewerking
Vlak grondbewerking na opkoms van saailinge kan effektiewe beheer verskaf.
Chemies
Alhoewel ‘n hele aantal voor-opkomsonkruiddoders geregistreer is vir die beheer van kankerroos in mielies en koring, is beheer wisselvallig. Na-opkoms onkruiddoders gee meer effektiewe beheer. Effektiwiteit van onkruiddoders neem egter af hoe groter die plante word en tyd van toediening is van kritieke belang. Volg die spesifieke aanduidings en dosisaanwysings slaafs na op elke produk se etiket.
Kontak altyd ‘n betroubare chemiese adviseur voor die gebruik van enige chemikalieë om die korrekte dosis en spesifikasies op die etiket na te kom.
Kontak die skrywers by elbe.hugo@syngenta.com (Elbe Hugo) en deweth@arc.agric.za (Hestia Nienaber).
