Die garsbedryf se kruispad

Terwyl Suid-Afrika se graanprodusente met ’n toenemend wisselvallige landboulandskap worstel, staan garsproduksie by ’n kruispad. Suid-Afrika se garsbedryf was eens op ’n pad van toenemende groei. Die bedryf het intussen aansienlike terugslae ervaar – van produksie-uitdagings tot markontwrigtings tydens die Covid-19-pandemie. Geleenthede is egter volop om gars as ’n mededingende en winsgewende gewas te laat herleef. Hierdie artikel ondersoek die uitdagings, beklemtoon geleenthede en beveel strategieë aan om ’n veerkragtige toekoms vir garsproduksie te verseker.

Die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) is gevra om ’n diepte-ontleding van Suid-Afrika se garsbedryf te doen na beduidende ontwrigtings tydens en na die Covid-19-pandemie. Inperkings en die verbod op alkoholverkope tydens die pandemie het die gars-tot-bier-waardeketting ernstig beïnvloed, wat gelei het tot ’n verminderde vraag na moutgars en verhoogde afgraderings na voergars. Hierdie wisselvalligheid het produsente se vertroue geknou en kommer oor die volhoubaarheid van plaaslike garsproduksie laat ontstaan. Om hierdie uitdagings aan te pak, het die Suid-Afrikaanse Wintergraanbedryfstrust (SAWCIT), nou die Suid-Afrikaanse Wintergraanbedryfsagentskap (SAWCIA), vir BFAP opdrag gegee om risiko’s te identifiseer, die impak daarvan te kwantifiseer en strategiese ingrypings voor te stel om die bedryf te versterk.

Huidige uitdagings

• Markwisselvalligheid en kwaliteitrisiko: Suid-Afrika se garsbedryf is gevorm deur ’n enkelkopermo­del wat deur SAB Maltings oorheers word. Hierdie struktuur verseker ’n bestendige mark vir moutgars, maar laat beperkte opsies vir gars wat nie aan streng kwaliteitspesifikasies voldoen nie. Ongeveer 19% van die gars wat tussen 2019 en 2023 geproduseer is, is afgegradeer na voergraad, wat aansienlik laer pryse behaal het en produksie­marges onder toenemende druk plaas.
• Weer- en agronomiese uitdagings: Weergebeur­tenisse soos ongewone seisoenale reën en droogte het die risiko van kwaliteitafgraderings verhoog. Buiten vir die weer is daar ook toenemende druk weens siektes. Daar is ’n stygende tendens as dit kom by weerstandigheid teen onkruiddoder binne kultivars, wat beskikbare landbouchemie minder effektief maak en druk plaas op agronomiese pre­stasie. Gekombineer met stygende insetkoste en vervoeruitdagings, het hierdie faktore finansiële onsekerheid vir produsente geskep.
• Infrastruktuur en kapasiteitbeperkings: Suid-Afrika se vermoutingskapasiteit (330 000 ton per jaar) kan nie voorsien in die binnelandse vraag na mout wat op 530 000 ton geraam word nie. Hierdie ga­ping noodsaak moutinvoere, wat die behoefte aan belegging in plaaslike verwerkingsinfrastruktuur verder beklemtoon. Dit is ook belangrik om in ag te neem dat die risiko om moutgars te stoor toegeneem het, wat die winsgewendheid van opber­gers beïnvloed. Hierdie risiko bemoeilik belegging in addisionele stoorkapasiteit.

Risikoverspreiding
By elke skakel in die garswaardeketting aanvaar onderskeie belanghebbendes afsonderlike risiko’s, met verskillende finansiële implikasies:

Produsente moet die grootste risiko trotseer, veral by silo-inname, waar ongeveer 19% van gars jaarliks afgegradeer word na voergraad. Dit lei tot finansiële verliese wat wissel van R66 miljoen tot R133 miljoen per seisoen, aangesien die prys van voergraadgars aansienlik laer is as moutgraadpryse. Produsente dra ook weerverwante risiko’s, wat beide opbrengs en kwaliteit beïnvloed.

Silo’s ondervind risiko’s wat verband hou met die handhawing van garskwaliteit tydens berging en versending. ’n Geskatte 1 tot 5% van gars word in hierdie stadium afgegradeer, wat tot koste van tussen R7 miljoen en R36 miljoen kan lei. Kwaliteit­agteruitgang as gevolg van onvoldoende verkoeling en humiditeitsbeheer dra by tot hierdie las.

Alhoewel geen spesifieke data vir vermoutingsrisiko’s beskikbaar was nie, ly vermouters verliese wanneer gars nie aan streng gehaltevereistes voldoen nie. Die invoer van gars om in die vraag te voorsien, voeg ook kostedruk by, veral wanneer plaaslike produksie te min is vir die vermoutingskapasiteit.

Risiko’s ten opsigte van landbouchemikalieë

• • Oorskryding van maksimum chemiese residuvlakke
    • Oor die afgelope paar jaar is die risiko geïdentifiseer dat daar te hoë vlakke van chemiese residu op gars kan wees.
    • Dié risiko word met behulp van ’n paspoortstelsel waaraan produsente moet voldoen aangespreek om te verseker dat slegs geregistreerde middels gebruik word, en selfs belangriker, dat by die onthoudingsperiodes soos op die etiket aanbeveel, gebly word.
  • Beskikbaarheid van voldoende chemiese middels in die garsbedryf
    • Die garsbedryf sukkel al etlike jare om voldoende toegang tot landbouchemiese middels te kry.
    • Omdat dié bedryf deur sommige landbouchemiese maatskappye as te klein gesien word, kom die nodige middels nie noodwendig na die mark toe nie.
    • Graan SA en ander rolspelers in die bedryf werk tans hard om hierdie leemtes te probeer vul.

Geleenthede vir groei
Ten spyte van die uitdagings en verskeie risiko’s, hou die garsbedryf steeds aansienlike potensiaal in. Met behoorlike ingrypings kan gars ’n hoeksteen van die Suid-Afrikaanse graanbedryf word en ’n lewensvatbare alternatief vir wintergraanproduksie daarstel:

• Uitbreiding van vermoutingskapasiteit: Beleggings in bykomende vermoutingsfasiliteite kan die vraag na plaaslik verboude gars stimuleer. Heineken se verklaring van R1,73 miljard om ’n moutaanleg te vestig, is ’n belowende stap in hierdie rigting.
• Ontwikkeling van uitvoermarkte: Graan SA is aktief besig om uitvoermarkte vir hoërgraadgars te ondersoek om bykomende vraag na Suid-Afrikaanse gars te skep. Deur produksie met internasionale gehaltestandaarde in ooreenstemming te bring en Suid-Afrika se mededingende voordeel te benut, kan die bedryf alternatiewe globale markte ontgin.
• Ontwikkeling van ’n hoërkwaliteitvoergraad: Graan SA doen verder navorsing oor die ontwikkeling van ’n bykomende graad vir ’n voortreflike voergraadgars. Hierdie inisiatief het ten doel om ’n meer winsgewende mark vir gars te skep wat nie aan mout­spesifikasies voldoen nie, maar tradisionele voergraadstandaarde oortref. So ’n mark kan ’n kritieke buffer teen die finansiële risiko’s van afgradering bied.

Strategiese ingrypings
Om die groei en potensiaal van die garsbedryf vol te hou, moet ’n paar strategieë oorweeg word:

• Deursigtige kwaliteitstandaarde: Die ontwikkeling van konsessiegraderingstelsels vir gars wat nie aan SAB se spesifikasies voldoen nie, maar in ooreenstemming is met globale standaarde, kan finansiële verliese verminder. Hierdie benade­ring verseker ’n meer inklusiewe mark vir produsente.
• Infrastruktuurinvestering: Die uitbreiding van gespesialiseerde bergingskapasiteit en die verbetering van kwaliteitbeheer­meganismes by silo’s kan na-oesverliese verminder. Beleggings in verkoelings- en ontvogtigingstelsels is veral van deurslaggewende belang.
• Volhoubare voermark: Vir ’n volhoubare voergarsmark moet konsekwente aanbodvolumes en langtermynkontrakte met voermeulens gevestig word. Prysaanpassings wat gars se voe­dingswaarde relatief tot mielies weerspieël, kan produksie aanmoedig.
• Navorsing en ontwikkeling: Verhoogde befondsing vir agronomiese navorsing is noodsaaklik. Die ontwikkeling van kostedoeltreffende produksietegnieke en hoë-opbrengsgarsvariëteite wat siektebestand is, kan mededingendheid verbeter.
• Ontwikkeling van uitvoermarkte: Die vestiging van uitvoerprogramme en vennootskappe met internasionale kopers kan ’n pad vir surplusproduksie bied, wat bykomende inkomstestrome vir plaaslike produsente verseker.

Samevatting
Garsproduksie in Suid-Afrika het die potensiaal om sy status as ’n leidende wintergewas te herwin. Deur bestaande uitdagings aan te pak en nuwe geleenthede aan te gryp, kan produsente en bedryfsbelanghebbendes ’n robuuste waardeketting bou wat beide plaaslike en uitvoermarkte ondersteun. Met Graan SA se proaktiewe inisiatiewe om uitvoergeleenthede te ondersoek en voortreflike voergraadmarkte te ontwikkel, is die toekoms van gars blink. ’n Kombinasie van strategiese beleggings, beleidsondersteuning en samewerking sal ’n volhoubare en winsgewende toekoms vir die Suid-Afrikaanse garsbedryf verseker.