Graandiefstal ’n groeiende probleem

Die waarde van graan het oor die afgelope vyf jaar aansienlik toegeneem en ongelukkig het misdadigers groter belangstelling in graandiefstal begin toon. Die diefstal van graan hou nie net verband met die oesseisoen van beide somer- en wintergraangewasse nie, maar ook wanneer die graan deur die jaar vervoer word.

Wat graandiefstal so uniek maak en die bekamping daarvan bemoeilik, is die feit dat eienaarskap van mielies verlore gaan nadat dit gestroop is. Indien diefstal vermoed word met byvoorbeeld ’n vreemde voertuig langs ’n produsent se land, is dit nie maklik om die regte eienaarskap te bewys nie.

Graandiefstal tydens vervoer is ’n wesenlike probleem in Suid-Afrika, en daar is verskeie risiko’s wat spesifiek tot hierdie kwessie is, insluitend:

• Kriminele aktiwiteite: Graandiefstal word dikwels gepleeg deur georganiseerde kriminele groepe wat in spesifieke streke of langs sekere vervoerroetes bedrywig is. Hierdie groepe kan geweld of intimidasie gebruik om graan te steel, wat beide die produsent en vervoerder in gevaar stel.
• Swak infrastruktuur: Baie van die vervoerroetes wat deur graanprodusente in Suid-Afrika gebruik word, word swak onderhou, wat hulle kwesbaar maak vir diefstal. Hierdie roetes kan ook nie behoorlike sekuriteitsmaatreëls soos heinings of toesigka­meras hê nie, wat dit makliker maak vir diewe om toegang tot die graan te kry.
• Gebrek aan hulpbronne: Kleinskaalse graanboere in Suid-Afrika het dalk nie die hulpbronne om hul graan voldoende tydens vervoer te beskerm met bekostigbare bykomende sekuriteitsmaatreëls nie.
• Korrupsie: Korrupsie binne die vervoerbedryf in Suid-Afrika kan ook bydra tot graandiefstal. Dit kan omkoopgeld insluit wat aan amptenare betaal word om diefstal oor die hoof te sien of te fasiliteer, of samespanning tussen vervoerders en kriminele groepe.
• Marktoestande: Graandiefstal kan meer voorkom tydens tye van hoë aanvraag of wanneer graanpryse hoog is, aangesien daar dan ’n groter aansporing vir diewe is om te steel.

Beveilig jou graan so
Om hierdie risiko’s te versag, moet graanprodusente in Suid-Afrika stappe doen om die sekuriteit van hul graan tydens vervoer te verbeter deur die volgende aksies:

1. Bepaal die waarde van die vrag: Om graan direk van die plaas te versend kan nie sonder ’n eie gekalibreerde skaal gedoen word nie. Die produsent moet ook weet wat die massa is van die voertuig wat die plaas verlaat. Dit moet gekontroleer word met die massa wat afgelaai word by die bestemming. Voertuigbe­stuurders kan moontlik gedeeltes van vragte aflaai en verkoop. Dit gebeur ook dat vragmotors oorlaai word en dan word die deel wat te swaar is sommer by die toetspunt afgelaai en verkoop.
2. Beplan vooruit: Produsente moet vooraf hul vervoerroetes beplan en hoërisikogebiede of tye (gewoonlik saans) wanneer diefstal meer voorkom, probeer vermy. Dit is ’n uitdagende taak in oestyd, aangesien die gewasse so spoedig moontlik van die land gehaal moet word.
3. Ken die vervoerdiensverskaffer: Produsente moet betroubare en gerespekteerde vervoermaatskappye gebruik met ’n be­wese rekord van ’n veilige en padwaardige vervoervloot. Hierdie maatskappye moet opgeleide personeel en behoorlike versekeringsdekking hê. Normaalweg word vragmotorbestuurders aan spesifieke voertuie gekoppel met die voertuig- en sleepwa-registrasienommers. Indien daar ’n onreëlmatige verskil binne ’n kort tydperk is, kan dit ’n moontlike teken van bedrog wees.
4. Gebruik opsporingstegnologieë: Produsente kan opsporingstegnologieë soos GPS gebruik om hul graan tydens vervoer te monitor. Dit kan hulle help om ten alle tye tred te hou met die ligging van hul graan en enige afwykings van die beplande roete op te spoor.
5. Verhoogde sekuriteitsmaatreëls met eie vervoer: Produsente wat hulle eie graan vervoer moet van kameras in hul trokke gebruik maak wat deur betroubare verskaffers gemonitor kan word.
6. Werk saam met ander boere: Produsente kan saamwerk om hulpbronne en die koste verbonde aan vervoer te deel, wat kan help om die risiko van diefstal te verminder. Hulle kan ook saamwerk om bewustheid van diefstalrisiko’s te verhoog en inligting oor enige verdagte aktiwiteite in hul area te deel.
7. Lei vervoerpersoneel op: Indien produsente van eie vervoer gebruik maak, moet hulle hul vervoerpersoneel opvoed oor diefstalrisiko’s en hulle van opleiding voorsien oor hoe om diefstal te identifiseer en te voorkom. Dit kan opleiding insluit oor hoe om sekuriteitsoortredings te hanteer, wat om te doen in geval van ’n voorval, en hoe om verdagte aktiwiteite aan te meld.
8. Wees ingelig rakende markverwante vervoertariewe: Wees versigtig vir nuwe vervoerentiteite wat vervoerdienste teen laer as marktariewe aanbied.

Veilige vervoer van graan
Gegewe die ekonomiese situasie in Suid-Afrika sal die diefstal van graan deur sindikate in die toekoms ’n kwessie bly. AFGRI het reeds die erns van die probleem besef en kyk voortdurend hoe hulle produsente en verwerkers kan bystaan in die stryd teen graan­diefstal. AFGRI bied die volgende dienste:

• Gradering van produkte van plaaslaaivragte (sodat dit aan RSA-regulasies voldoen) en die weeg daarvan.
• Alle aksies word met gekalibreerde toerusting gedoen.
• Intydse inligting word aan die produsent gestuur per e-pos of SMS wat kan help met vroeë opsporing van potensiële insidente. Dit sluit in ’n gedetailleerde ontvangsbewys wat beskikbaar is om af te laai op eAccounts (AFGRI se gebruikerswebtuiste).
• ’n AFGRI-deurvoerkontrak is ook beskikbaar. Hierin kom die silo en produsent ooreen dat graan wat op hierdie wyse gelewer word, vyf stoorwerksdae gratis kan benut voordat dit uitgelaai hoef te word.

Verdere maatreëls wat AFGRI in plek het ten opsigte van veilige versending van graan uit AFGRI-stoorfasiliteite:

• AFGRI is tans besig met die implementering van logistieke optimering via die eAccounts-platform om verdere risiko’s ten opsigte van graandiefstal te beperk:
• Alle graanversendingsinstruksies word deur die graaneie­naar op die platform uitgereik.
• Graaneienaars sal vervoerders deur die platform kan uitnooi, wat verdere akkreditasie en deursigtigheid meebring.
• Deur die platform sal instruksies dan toegeken word aan die alreeds goedgekeurde vervoerders wat gekoppel is aan die graaneienaar.
• Die graaneienaar kan self tydgleuwe by die opbergings­fasiliteit bespreek of hy kan dit aan sy vervoerder toeken om te behartig.
• Die vervoerder kan al sy vlootinligting op die platform onderhou met sy unieke, beperkte toegang tot eAccounts.
• Dit sal dan by die vervoerder berus om vir elke vrag wat hy by ’n AFGRI-opbergingsfasiliteit oplaai, vooraf op die platform sy voertuigregistrasie en bestuurder se inligting in te sleutel.
• Alle AFGRI-opbergingsfasiliteite beskik oor skandeerders wat elke vrag wat die fasiliteit verlaat, eers skandeer en so kontroleer dat die bestuurderslisensie asook trok/perd- en sleepwaskyfie oor­eenstem met wat die vervoerder op die eAccounts-platform per unieke instruksienommer van vrag/tydgleuf ingesleutel het.

AFGRI se siening is dat tegnologie die enigste volhoubare wapen is om te help met die stryd teen graandiefstal. Om te registreer op AFGRI se eAccounts-platform, gaan na die volgende webtuiste: https://www.afgri.co.za/eaccounts/ en volg die eenvoudige instruksies.